Δήμοι χωρίς δημοκρατία
Πόση αδημονία, πόσες προσδοκίες, πόση ρητορεία για τον «Καλλικράτη», πόσες συζητήσεις για την αξία της αυτοδιοίκησης ως θεμελίου της δημοκρατίας και για τον υπερκομματικό χαρακτήρα των εκλογών και την αξία προσώπων που συνθέτουν τάσεις και ενώνουν, για την εμπιστοσύνη στην κρίση των πολιτών... Πόσα μεγάλα λόγια... Παρακολουθούμε την επιλογή υποψηφίων δημάρχων και περιφερειαρχών. Προσοχή: λέμε «επιλογή», δηλαδή κάποιοι επιλέγουν τον δήμαρχο, δεν κατεβαίνει μόνος του, δεν υποβάλλει αυτόνομα την υποψηφιότητά του στην κρίση του λαού. Πράγματι: οι υποψήφιοι δήμαρχοι ζητούν από τα κόμματα το χρίσμα ή, έστω, τη στήριξη. Οι περισσότεροι υποψήφιοι, ιδίως στους μεγάλους δήμους, είναι τέτοιοι: εξαρτώμενοι από την κομματική ευλογία.
Η πείρα αυτοδιοίκησης, η γνώση του τόπου, η εξοικείωση με τους ανθρώπους, η υποστήριξη ενός ρεαλιστικού και πειστικού προγράμματος έρχονται σε δεύτερη μοίρα· σε πρώτη μοίρα έρχονται η αναγνωρισιμότητα και η κομματική ένταξη. Ετσι είδαμε τα τελευταία πολλά χρόνια την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τον Πειραιά, άλλες μεγάλες πόλεις να διοικούνται από δήμαρχους-τουρίστες ή δήμαρχους-κομήτες, πολιτικούς που χρησιμοποιούν τις πόλεις για να κολλήσουν ένσημα καριέρας. Και ως κομματάρχες πολιτεύονται συνήθως στον δήμο, εφόσον εκλεγούν: με ρουσφέτια, με ημέτερους, με ταξίματα, με εξαργυρώσεις γραμματίων. (Να πώς έγιναν οι δήμοι άντρα αργόμισθων και διαφθοράς.)
Είδαμε ακόμη και τους παταγωδώς καταψηφισθέντες να αμείβονται εκ των υστέρων από τα κόμματα, επειδή «εξετέθησαν». Είδαμε την Αθήνα να εξαθλιώνεται, τον Πειραιά να καταρρέει, τη Θεσσαλονίκη να ασφυκτιά, ενόσω οι δήμαρχοί τους έχτιζαν όλο και λαμπρότερες καριέρες. Και είδαμε επίσης τον λαό να ψηφίζει τους εκλεκτούς του κόμματος, για το αμφίβολο μέλλον της πόλης! Θρίαμβος της δημοκρατίας...

Την ίδια ταινία βλέπουμε και πάλι. Τα κόμματα επιλέγουν τους υποψηφίους τους από τους δικούς τους. Κι αν ο δικός τους δεν έχει ελπίδες νίκης ή δεν υπάρχει καν ένας δικός τους αναγνωρίσιμος και στοιχειωδώς ικανός, τότε καταφεύγουν στη λύση ανάγκης και τακτικής: στη μεγαλόψυχη στήριξη υποψηφίου κοινής αποδοχής, ο οποίος βαφτίζεται και υπερκομματικός, ώστε αν ηττηθεί, να είναι σαφές ότι η ήττα είναι όλη δική του και όχι του κόμματος. Συνέβη στην Αθήνα προ ετών με την υποψηφιότητα της τότε προέδρου του Συνασπισμού Μαρίας Δαμανάκη, η οποία στηριζόμενη από το ΠΑΣΟΚ κατατροπώθηκε στις δημοτικές εκλογές και ακολούθως άλλαξε τροχιά και καριέρα.

Το ίδιο ενδέχεται να συμβεί τώρα με την υποψηφιότητα Γ. Καμίνη: αν χάσει την εκλογή, ο δήμος θα εξακολουθήσει να βουλιάζει, αλλά ο ίδιος μπορεί να βγει κερδισμένος ατομικά. Ολοι κερδίζουν; Ποιος χάνει; Οι δήμοι χάνουν, οι πόλεις χάνουν, οι δημότες χάνουν, η αστική ζωή, η δημοκρατία. Στο τέλος, όλοι χαμένοι είμαστε. Με τέτοια δημοκρατία, με τέτοια αξιοκρατία και αυτονομία στους δήμους, στις πόλεις, με τέτοια καθημερινότητα, φτάσαμε στην πολύπλευρη χρεοκοπία.
Tου Nικου Γ. Ξυδακη

Η πρόκληση των τοπικών εκλογών

Η διαδικασία των επιλογών της κυβέρνησης για δημάρχους και περιφερειάρχες ήταν πολιτικά και επικοινωνιακά ατυχής, με αποτέλεσμα να υποστηρίζουν πολλοί ότι επλήγη το πρόσωπο του πρωθυπουργού. Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν ήταν κακό.

Ο Γ. Παπανδρέου πήρε γενναίες αποφάσεις εν όψει των περιφερειακών και δημαρχιακών εκλογών της 7ης Νοεμβρίου, επιλέγοντας να στηρίξει τους Γ. Καμίνη και Γ. Μπουτάρη για δημάρχους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης αντίστοιχα. Για τους όποιους λόγους, έκανε την υπέρβαση, ξέφυγε από το στενό κομματικό πλαίσιο, αδιαφορώντας για τη δυσαρέσκεια που προκάλεσε σε αρκετούς εκφραστές του βαθέος ΠΑΣΟΚ. Στους ανθρώπους δηλαδή που επιμένουν στη νοοτροπία της κομματικής στελέχωσης του κράτους σε όλες του τις εκφάνσεις, από τον στενό δημόσιο τομέα ώς την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Η πρώτη αντίδραση αυτών των κομματικών ήταν ότι «ο Παπανδρέου χάρισε την Αθήνα στον Κακλαμάνη» και δεν αποκλείεται να δικαιωθούν, με την έννοια ότι ο Γ. Καμίνης έχει λιγότερες πιθανότητες από τον αντίπαλό του να κερδίσει τη δημαρχία. Ισως το παιχνίδι να παιζόταν με άλλους όρους αν ο Γ. Παπανδρέου κατέφευγε στην πεπατημένη και διάλεγε ένα κομματικό υποψήφιο, ας πούμε την Φώφη Γεννηματά. Αν όμως ο Γ. Καμίνης κάνει την έκπληξη και κερδίσει τις εκλογές, εκτιμάται ότι το όφελος για τον πολύπαθο Δήμο Αθηναίων με τα τεράστια προβλήματα θα είναι πολύ μεγαλύτερο. Η θητεία του ως Συνήγορος του Πολίτη έδειξε ότι πρόκειται για σοβαρό άνθρωπο, που απέκτησε σε ένα βαθμό τόσο την εμπειρία της καθημερινότητας μέσω των δημοτών που προσέφευγαν, όσο και τη γνώση της λειτουργίας των δήμων.

Ο Γ. Καμίνης έχει μεγάλο ανηφορικό δρόμο μπροστά του. Δεν είναι αναγνωρίσιμος, όσο ο Ν. Κακλαμάνης, δεν είναι βέβαιο ότι οι μηχανισμοί του ΠΑΣΟΚ θα δώσουν αγώνα για χάρη του, είναι σίγουρο ότι ο σημερινός δήμαρχος έχει μεγάλη εμπειρία στον επικοινωνιακό τομέα και έχει δοκιμασμένη οργάνωση, ο Δήμος Αθηναίων (που συμπίπτει με την Α΄ Αθήνας) κερδίζεται επί σειράν δεκαετιών από τους υποψήφιους της Νέας Δημοκρατίας, οι Ελληνες ψηφοφόροι έχουν μάθει δυστυχώς να ψηφίζουν κομματικά τους υποψήφιους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και δεν αποκλείεται να παίξει σημαντικό ρόλο και η εναντίωση στο Μνημόνιο, όπως επιδιώκει ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, ο Α. Σαμαράς.

Αλλά ακόμη και αν ηττηθεί ο Γ. Καμίνης, ο Γ. Παπανδρέου θα έχει επιτύχει να προσελκύσει στα κοινά ένα σοβαρό νέο πρόσωπο και είναι γνωστό ότι η χώρα χρειάζεται επειγόντως ανανέωση του πολιτικού προσωπικού της με ανθρώπους που έχουν τα προσόντα και τη διάθεση να προσφέρουν.

Ο πρωθυπουργός και το ΠΑΣΟΚ αποφάσισαν με καθυστέρηση τεσσάρων ετών να στηρίξουν τον Γιάννη Μπουτάρη στη Θεσσαλονίκη. Εκαναν λάθος στην περασμένη εκλογική αναμέτρηση προτιμώντας να στηρίξουν κομματικό υποψήφιο και αυτό φάνηκε από τα αποτελέσματα. Εδειξαν ότι ο Β. Παπαγεωργόπουλος δεν ήταν ανίκητος, ακόμη και με δεδομένο ότι ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποτελεί προνομιακό χώρο της Νέας Δημοκρατίας.
Τώρα, τέσσερα χρόνια αργότερα, η επιλογή του Γ. Μπουτάρη ήταν σχεδόν αναγκαστική, αφού δεν υπήρχε αξιόπιστη κομματική λύση για το ΠΑΣΟΚ, αλλά έχει περισσότερες πιθανότητες από την Αθήνα να αποδειχθεί και νικηφόρα.
Γιατί ενώ και για τη Θεσσαλονίκη ισχύουν οι δυσκολίες και οι προϋποθέσεις που αφορούν τον Γ. Καμίνη, ο Γ. Μπουτάρης έχει υπέρ αυτού ότι ασχολείται με τα δημοτικά θέματα εδώ και κάποια χρόνια, έχει κτίσει ένα προφίλ καθώς ήταν ο βασικός επικριτής του Β. Παπαγεωργόπουλου στη δημαρχία και εκφράζει όλους εκείνους (και ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας) που θα ήθελαν την επικράτηση μιας άλλης αισθητικής στον δήμο.
Με δεδομένα τα ήθη και τα έθιμα του κομματισμού στην Ελλάδα, θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος ότι ο πρωθυπουργός τόλμησε αυτή τη φορά. Οχι μόνο στα πρόσωπα των Γ. Κομίνη και Γ. Μπουτάρη, αλλά και σε κάποιους ακόμη υποψήφιους που προέρχονται από το κόμμα του, αλλά έχουν δοκιμασθεί στο παρελθόν στην Αυτοδιοίκηση και δεν απέτυχαν. Το ζητούμενο είναι να ανταποκριθούν και οι πολίτες στην πρόκληση του «Καλλικράτη».
Δεν έχουν αντιληφθεί ώς τώρα πόσες αρμοδιότητες έχουν και πόσα κονδύλια διαχειρίζονται δήμαρχοι, νομάρχες ή περιφερειάρχες και ας πληρώνουν υψηλότατα τέλη μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ (που δεν επιτρέπει την τελο-διαφυγή). Ούτε τα μίντια το έχουν καταλάβει για να ασκούν τον έλεγχο που επιβάλλει ο ρόλος τους, ούτε άλλοι θεσμικοί ελεγκτές. Με αποτέλεσμα οι ΟΤΑ να είναι ο πιο διεφθαρμένος και πιθανότατα ο περισσότερο αν αποτελεσματικός βραχίονας της κρατικής μηχανής.
Οι πολίτες λοιπόν καλούνται τώρα να επιδείξουν λογική και ωριμότητα και να ψηφίσουν για περιφερειάρχες και δημάρχους τα πρόσωπα που θεωρούν ότι θα κάνουν τη δουλειά, άσχετα με την κομματική τους προέλευση ή τη στήριξη που τους παρέχουν τα κόμματα.
Οι περιφέρειες και οι δήμοι θα έχουν αυξημένο βάρος στην καθημερινότητα και την ποιότητα της ζωής των πολιτών και αναγκαία συνθήκη (ενδεχομένως και ικανή) είναι να αναλάβουν τη διοίκηση και τη διαχείριση τα κατάλληλα πρόσωπα.
Με την προϋπόθεση να αναλάβουν και οι πολίτες τις ευθύνες τους και να επιλέξουν αυτά τα πρόσωπα.
Του Αγγελου Σταγκου
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_114_08/09/2010_414159